Kategoria: Pocztówki

Świeży, pobożny, szczęśliwy, wolny

O kartkach przecznickich dawno nie pisałem, co nie oznacza, że nie ma o czym. Dużo już od dawna posiadanym pocztówek czeka na opracowanie i wrzucenie na stronę, a w międzyczasie powoli dochodzą nowe. W ostatnich dniach powiękrzyła moje zbiory karta zupełnie wyjątkowa i jej cały ten wpis poświęcę.

Trafiła już ona z krótkim opisem do sekcji Grusy – można tam zajrzeć, by zobaczyć ją w otoczeniu innych grusów.

Oto bohaterka 

Jak wszystkie grusy, jest to kartka wykonana w technice litograficznej łącznie ze zdjęciem wsi. Wykorzystano na niej typowy widok wsi: na pierwszym planie dwa nieistniejące już domy przy naszej ulicy, przy lewym brzegu kartki widać drzewo – podejrzewam, że to nasz olbrzymi dziś jawor stojący samotnie na polu tam, gdzie dzisiaj jest staw. W tle kilka znaczących budynków, mi.in. Touristenheim (dawny DPS) i stojący przed nim Ludwigshof.

Proszę zwrócić uwagę na nazwę wydawnictwa

Jest to pierwsza i jedyna do tej pory kartka wydana przez wydawnictwo Ernsta Dresslera mieszczące się w naszej wsi.

Ciekawe jest również to, co znajduje się po lewej stronie kartki. Oprócz sylwetki mężczyzny otoczonego sportowymi atrybutami widzimy szarfę z napisem: „Frisch fromm froh frei. Gut heil.” Dosłownie tłumacząc: „Świeży pobożny szczęśliwy wolny. Dobrego zdrowia”. Było to stare, być może szesnastowieczne niemieckie hasło, które w początkach XIX wieku zostało przyjęte przez niemieckie i austriackie związki gimnastyczne (niem. Turnerbund) na swoje motto. Założycielem tego ruchu był  Friedrich Ludwig Jahn (1778-1852), który uważał, że edukacja fizyczna była nie tylko niezbędna dla utrzymania dobrego zdrowia jednostki, ale też fundamentem istnienia narodu. 

Graficznym przedstawieniem tej idei były cztery litery F

 

Przekonanie nieszkodliwe, acz bardzo bliskie ideom nacjonalistycznym. Jahn został nawet uznany za prawicowego ekstremistę i w 1819r. aresztowany a związek gimnastyczny w 1820r. zdelegalizowany.

Znak graficzny też złowrogo ewoluował.

W 1840 roku Fryderyk Wilhelm IV rehabilitował Jahna a ruchy gimnastyczne w 1842 zostały przywrócone, zyskując ponownie bardzo dużą popularność. 

W latach 20. XXw ruch ponownie przechodzi na pozycje skrajne, otwarcie sympatyzując z NSDAP i z czasem pod egidą Nationalsozialistischer Reichsbund für Leibesübungen (NSRL), stał się częścią ruchu faszystowskiego w Niemczech a symbol 4F zaczął być jednoznacznie kojarzony ze swastyką.

W chwili rozwiązywania po wojnie wszelkich nazistowskich organizacji ruchy atletyczne w Niemczech liczyły ponad 650 tysięcy członków.

Swą organizację atletyczną miała również Przecznica. Jak podaje Chronik Querbach, pod koniec lat dwudziestych przewodniczącym Turnverein był nauczyciel Müller. Był on zresztą przewodniczącym paru innych lokalnych organizacji: Verkehrsverein, Spinnstube, Riesengebirgsverein. Myślę, że Turnverein mogło istnieć już dużo wcześniej, gdyż data wysłania powyższej kartki promującej idee ruchu gimnastycznego jest znacznie wcześniejsza, tj. 1905 rok. 

Do wykonania tej kartki Ernst Dressler wykorzystał szeroko rozpowszechniony już wzór. Obok kartka wydana w Lipsku

Inny wzór kartki promującej ideę 4F i jej ojca-założyciela Jahna. Co ciekawe i intrygujące – kartka obok została nadana dokładnie tego samego dnia, co ta moja: 20 sierpnia 1905 roku. Przypadek, czy może to jakaś szczególna data? Urodziny Jahna przypadały na 11 sieprnia.

Strona recto mojej kartki

Znaczek i stempel nadania niestety nie zachowały się. Ale że były to czasy, gdy poczta w miejscu odbioru również przystawiała swój stempel, wiemy, że kartkę odebrano w Karlsruhe 23 sierpnia 1905 roku.

Jedna kartka, a tak bogata historia!

Rozdział o Karczmie Sądowej

Doszedł kolejny rozdział o historii przecznickich budynków opartej na podstawie moich pocztówek. Krócej pisany, bo kartek z Gerichtskretscham nie było wiele, a i inne źródła też się za bardzo o Karczmie nie rozpisują. Zapraszam do lektury.

Zum Neuen Jahre

Doszły właśnie do mnie nieco spóźnione życzenia noworoczne. „Nieco” w tym przypadku nie znaczy dwa tygodnie. Kartka wysłana 1 stycznia 1905 roku, czyli 116 lat temu.

A wysłał ją, w imieniu swoim i żony, Ernst Dressler – mieszkaniec Przecznicy. Jeden w kilku Dresslerów we wsi – byli wśród nich rolnicy, robotnicy, właściciele pensjonatu i masarni oraz wójt. Ten ostatni miał na imię Ernst, pełnił funkcję burmistrza w latach 1916-1933. Może to właśnie on wpadł na pomysł zamówienia noworocznej kartki z miejscem na ręczne dopisanie ostatniej cyfry roku, czyniąc kartkę uniwersalną (w duchu „zero waste” byśmy dziś powiedzieli).

W wieńcu jelenia widać domek leśny. Może to myśliwska chata, skoro występuje w kontekście z jeleniem? Ciekawe, czy przedstawia rzeczywisty budynek gdzieś w przecznickim lesie…?

Formalnie nie jest to pocztówka, lecz forma druku okolicznościowego. Na rewersie czysta strona. Całość wydrukowana w wysokiej jakości na papierze kredowym. 

Małe cacko a cieszy i wzbogaca moją kolekcję querbachianów.

Touristenheim

Do sekcji „Pocztówki” dopisałem odcinek pokazujący historię Domu Wypoczynkowego znanego w swej bogatej historii m.in. jako Touristenheim, Erholungsheim, DPS napisanej na podstawie pocztówek z mojej kolekcji. 

Zapraszam do zakładki „Touristenheim”

Pocztówka z Jelenich Skał

W latach 30 wydano nakładem trzech drukarni kilka kartek z widokiem Jelenich Skał (Hirschstein/Hirschsteinen). Wydawało mi się, że wszystkie je już mam – można je obejrzeć na starej wersji strony http://przecznica.pl/old/. Ale trafiłem ostatnio na nową kartkę i udało mi się ją tanio kupić:

Kartka bez obiegu, czyściutka Nie ma nawet nazwy wydawnictwa, choć na wszystkich innych kartkach z widokiem Jelenich Skał ich autor się ujawniał. Z techniki wykonania kartki obstawiam zakład Oswalda Kühne. Ale dlaczego tym razem się nie podpisał? 

Sam widok też niewiele mówiący i nie wiem, czy możliwy do dokładnego zlokalizowania. 

Ale zawsze to jeszcze jedna kartka, o której istnieniu nawet nie miałem pojęcia. Kartka ta dostała numer 306 w moim zbiorach.

Intrygująca kartka z Przecznicy

Drogą kupna nabyłem ostatnio taką kartkę: 

(czerwone kreski i adres strony nałożone przeze mnie)

Z samego obrazka nigdy bym nie wywiódł jakiegokolwiek połączenia tej kartki z Przecznicą. Ale tytuł kartki nie pozostawia wątpliwości: „Berghäusler im Hegewald. Querbach im Isergebirge, Post Greiffenberg i. Schles.” 

Kartkę wykonano w technice drzeworytu (niem. Holzschnitt) – jak żadną inną kartkę z Przecznicy czy Gór Izerskich.

Wydana na dość cienkim papierze – połowa grubości typowej kartki. Choć papier wydaje się być stary, można by na siłę dopatrywać się współcześniejszej podróbki.

Brak obiegu. Nie ma nazwy wydawcy. Nie była zapisana. Format strony adresowej niespotykany na innych znanych mi kartach, a graficznie najbliższe jej wydawnictwa pochodzą z lat 1910-1917. 

Nie jest mi również znany w naszej okolicy toponim Hegewald. Najbliżej nazwa ta występuje po stronie czeskiej i do 1945r. oznaczała miejscowość Hajniste koło Novego Mesta. Niby blisko, ale nie na tyle by czy do Querbach, czy pod pocztę w Greiffenberg podpadała. 

Obrazek przedstawia dość nowocześnie wyglądający domek leśny. Oprócz zapachu lasu, modernizmem tu również pachnie, co wskazywałoby na lata po pierwszej wojnie. Może ktoś w latach 30. postawił sobie taki domek na własnym kawałku lasu w okolicach Querbach i nazwał go Hegewald?

Samo Hegewald można tłumaczyć jako rezerwat leśny – bardziej dosłownie: obszar lasu podlegający ochronie. Może więc Hegewald to nie toponim, a zwykły niemiecki rzeczownik pisany  jak to po niemiecku – wielką literą i oznaczający kawałek lasu objęty ochroną?  

Inny trop: miłośnikom Przecznicy znana jest z pewnością postać Arno Henschela – malarza niemieckiego związanego z Przecznicą. Mamy w Przecznicy jego autoportet. I tenże autoportret – oraz parę innych jego prac – jest wykonany właśnie w technice drzeworytu. Choć dużo subtelniejszym dłutem jednak… Miałaby ta kartka coś wspólnego z Henschelem?

Tak czy inaczej – niewiele wiem o tej kartce: skąd ona i co przedstawia? Gdyby nie podpis, wątpiłbym w jakikolwiek jej związek z Przecznicą i Górami Izerskimi. 

Ktokolwiek wie, ktokolwiek słyszał… Może inni znawcy pocztówek przecznickich; może osoby, które dokładniej poznały twórczość Henschela; może Ci z Was, którzy mieli lub nadal mają bliższe kontakty z Querbacherami… – może znacie odpowiedź? Podrzućcie choć luźne skojarzenia, którymi będę mógł podążyć. 

 

Lindenbaude

Wracam do pocztówek i historii Przecznicy na pocztówkach opowiadanej. Tym wpisem rozpoczynam cykl, w którym przedstawię pocztówki poświęcone pojedynczym obiektom we wsi. Pierwsze wpisy będą dotyczyły obiektów najbardziej popularnych, najliczniej reprezentowanych na pocztówkach, ikonicznych wręcz dla historii Przecznicy: Lindenbaude, Touristenheim, Gerichtskretscham. Ale nie tylko.

Pierwszy odcinek opowie o obiekcie najwyżej z nich położonym, którego najstarsza znana nam nazwa to Logierhaus zur Goldenen Aussicht, a dziś zwanym Banachówką. Zapraszam do tego linku lub poprzez menu główne.

Nowy Gruss

Nie sądziłem, że takie niespodzianki jeszcze mnei czekają. To że nie mam wszystkich możliwych kartek z Przecznicy, wiadomo mi od dawna, ale przynajmniej wiem, czego nei mam. A gdy kartka, jak ta obok, się pojawia, to myślę sobie – o istnieniu ilu jeszcze innych kartek nie mam pojęcia? 

Mam nadzieję, że wielu ale i że będzie mi dane je wszystkie zobaczyć a może i włączyć do kolekcji.

„Przyjechałem tu szczęśliwie , 

Spójrz co jest w samochodzie”

mówi ta kartka.

Więcej o tej kartce w sekcji Grussy

Radoszków

Kolejna seria kartek z szerszymi widokami wsi. Tym razem Radoszków, czyli górna część Przecznicy.

Cały wpis tutaj.